MESNEVİLER KONU ANLATIMI,DERS NOTLARI

MESNEVİLER KONU ANLATIMI, MESNEVİLER DERS NOTLARI, MESNEVİLER, MESNEVİ KONU ANLATIMI, 10.SINIF EDEBİYAT MESNEVİ, MESNEVİ KONUSU NOTLARI, 

Mesnevi 

• Mesnevinin özelliklerini maddeler halinde şöyle sıralamak mümkündür:
• Kelime anlamı “ikili, ikişer ikişer”dir.
• İran edebiyatından alınmıştır. İran edebiyatında Firdevsî’nin Şehname’si ünlüdür.
• Klâsik halk hikâyeleri, savaş, destanî konular, aşk hikâyeleri, savaşlar, dinî ve felsefî konuları işlenir.
• -Divan şiirinde olay ağırlıklı konuların işlendiği bir türdür. Hikaye  ve romanın Divan edebiyatındaki karşılığıdır.
• Konu ne olursa olsun olaylar masal havası içinde anlatılır.
• Divan edebiyatının en uzun nazım şeklidir (beyit sayısı sınırsızdır). 20-25 bine kadar çıkabilir.
• Mesnevide her beyit kendi içinde kafiyelidir: aa bb cc dd ee .
• Divan şiirinde beş mesneviden oluşan eserler grubuna (bugünkü anlamıyla setine) “hamse” denir.
• Mevlânâ, Fuzulî, Şeyhî, Nabî ve Şeyh Galip (Hüsn ü Aşk) önemli hamse şairlerimizdir.

  

Bir mesnevide genellikle şu bölümler bulunur:

Dibâce: mesnevinin önsözüdür. Manzum veya mensur olabilir.

Tevhid: Allah'ın birliği ve bütünlüğü anlatılır.

Münacaat: Allah'a yalvarış ve yakarışlarda bulunulur.

Naat: Hz. Muhammed övülür.

Miraciye: Miraç olayı anlatılır.

Medh-i Çihar-yâr-i Güzîn: Genellikle dört halife övülür. Dört halife dışında devrin büyükleri de övülebilir.

Medhiye: yapıtın sunulacağı kişiye övgüler bulunur.

Sebeb-i Telif: Mesnevinin yazılış nedeni belirtilir.

Âğâz-ı Dâstan: Mesnevinin asıl konusunun bulunduğu bölümdür.

Hatime: Mesnevinin bittiğini belirten bölümdür.

KONULARINA GÖRE MESNEVİLER

1. Aşk konulu mesneviler:  Hüsrev ü Şirin, Leyla vü Mecnun, Hüsn ü Aşk, Yusuf u Züleyha,
2. Dinî tasavvufî, ahlaki didaktik  mesneviler: Mevlid (Vesiletü’n-Necat)- Süleyan Çelebi, Şeyh Galib- Hüsn ü Aşk, Leyla vü Mecnun (Fuzuli)... Hayriyye, Hayrabad (Nabi), Kutadgu Bilig (Yusuf Has Hacib)...
3. Tarihi- Destanî savaş ve kahramanlık mesnevileri: Mihailoğlu Ali Beğ – Gazavatnâme, İskendername (Ahmedi), Şehname (Firdevsi)...
4. Bir şehri ve güzelliklerini anlatan mesneviler: Bu tip mesnevilere şehr-engiz de denir. Türk edebiyatına özgü bir mesnevi türüdür. Önemli bir kenti güzellikleri ve önemli özellikleri ile anlatmayı amaçlar. Taşlıcalı Yahya – İstanbul Şehr-engizi, Enderunlu Fazıl – Zenan-nâme. Şehrengiz-i Bursa (Lamiî), Hubanname (Enderunlu Fazıl)...
5. Hiciv ve mizah konulu mesneviler: Toplumun ya da kişilerin aksak ve eksik yönlerini, zaaflarını yermek ve bir anlamda ibret vermek amacıyla yazılan iğneleyici mesnevilerdir.Şeyhi’nin Harname’si bu tür mesnevilerin en güzel örneğidir.
6. Ahlakî-öğretici mesneviler: Nâbî- Hayriyye

7-Eğlence ve düğünleri anlatan mesneviler: Surname (Vehbi)

Not: Divan Edebiyatında bugünkü anlamda öykü ve roman yoktu. Mesneviler bir bakıma bugünkü öykü ve romanın, İslamiyet’ten Önce Türk Edebiyatı’ndaki destanın Divan Edebiyatındaki karşılığıdır.