DESTAN NEDİR, TÜRLERİ NELERDİR, DÜNYA EDEBİYATINDA YAPAY DESTANLAR, DÜNYA EDEBİYATINDA DOĞAL DESTANLAR,
Destan, milletlerin geçmişinde başlarından geçen önemli olaylar ve bu olaylarla ilgili kahramanların
gerçek veya hayali hayatları etrafında oluşmuş uzun, didaktik, manzum hikâyelerdir. Destanlar yazının olmadığı, sözlü edebiyat döneminde ortaya çıkmıştır. Bütün dünya edebiyatlarının başlangıç eserleri destanlardır. Efsaneler milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış bir kahramanın veya tarihî olayın millet zihninde ortak sembol ve ifadelerle zenginleştirilmiş uzun manzum hikâyeleridir.
DESTAN TÜRLERİ
Destanlar “doğal destanlar” ve “yapma (yapay) destanlar”olmak üzere ikiye ayrılır.
a. Doğal (sözlü) Destanlar: Toplumun ortak malı olan ve birtakım olaylar sonucu kendiliğinden oluşan destanlardır. Doğal destanların söyleyeni belli değildir. Bu destanlar yazının henüz bulunmadığı ve yaygınlaşmadığı bir kültürde doğup kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktarıldıktan sonra yazıya geçirilmiştir.
Doğal destanların oluşma safhaları şu şekilde gerçekleşir: Bütün toplumu derinden etkileyen, doğal
afet, savaş, toplumca sevilen bir kişinin ölümü gibi olaylar halk tarafından yıllarca ortak hafızada
tutulur. Ozanlar ve şamanlar tarafından olay hakkında destanın çekirdeğini oluşturan manzum parçalar üretilir. Bundan sonraki devre gelişme devresidir. Artık çekirdekteki olay yan olaylarla geliştirilir, başka şahısların özellikleri, zaferleri ana kahramana eklenerek destan bir hayli uzatılır. Son safhada ise şair veya aydın biri tarafından destan tespit edilip yazıya geçirilir.
Dünya Edebiyatındaki Doğal Destanlar
Yunan Edebiyatı: İlyada ve Odysseia (Homeros), Yunanlıların Troya savaşına gidiş ve savaştan dönüşlerini anlatır.
İran Edebiyatı: Şehname (Firdevsi), İran-Turan mücadelelerini, İran’ın ulusal kahramanı Rüstem’in
yiğitliklerini ve Büyük İskender’in İran’ı işgalini anlatır.
Fin Edebiyatı: Kalevala doğaya karşı savaşan Finlilerin erdemlerini, bilgeliklerini anlatır.
Hint Edebiyatı: Mahabharata, Krişna ve Arcuna’nın kahramanlıklarını; Ramayana, Ayadhya prensi
Rama’nın yaşamını anlatır.
Alman Edebiyatı: Nibelungen, 5. yüzyılın ilk yarısındaki Hun-Germen savaşlarını anlatır.
İngiliz Edebiyatı: Beowulf, Yiğit Beowulf ve arkadaşlarının bir canavarla mücadelesini anlatır.
Rus Edebiyatı: İgor, 12. yüzyılda Kıpçak Türkleriyle Rusların yaptıkları savaşları anlatır.
İspanyol Edebiyatı: La Cid, İspanyolların ulusal kahramanı Rodrigo’nun 11. yüzyılda Araplarla mücadelesini anlatır.
Fransız Edebiyatı: Chansen de Röland, Charlemagne döneminde Müslümanlarla yapılan savaşları
anlatır.
b. Yapma (Edebî) Destanlar: Bir şairin toplumu etkileyen herhangi bir olayı doğal destanlara benzeterek söylemesi sonucu oluşan destanlardır. Bu destanlar belirli bir yazar tarafından eski örneklere uygun olarak ve okunmak üzere kaleme alınmış destanlardır.
• Batı Edebiyatı
Latin Edebiyatı: Aeneis (Vergilius)
İngiliz Edebiyatı: Kaybolmuş Cennet (J. Milton)
İtalyan Edebiyatı: Kurtarılmış Kudüs (T. Tasso), İlahi Komedya (Dante), Çılgın Orlando (Ariosto)
• Türk Edebiyatı
Kuvay-ı Milliye Destanı (Nazım Hikmet)
Üç Şehitler Destanı-Çakırın Destanı- 19 Mayıs Destanı (Fazıl Hüsnü Dağlarca)
Çanakkale Şehitlerine ( Mehmet Akif Ersoy)
Genç Osman Destanı : KAYIKÇI KUL MUSTAFA
Cumhuriyet Destanı, Birlik Destanı Aşık Veysel
Destan, milletlerin geçmişinde başlarından geçen önemli olaylar ve bu olaylarla ilgili kahramanların
gerçek veya hayali hayatları etrafında oluşmuş uzun, didaktik, manzum hikâyelerdir. Destanlar yazının olmadığı, sözlü edebiyat döneminde ortaya çıkmıştır. Bütün dünya edebiyatlarının başlangıç eserleri destanlardır. Efsaneler milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış bir kahramanın veya tarihî olayın millet zihninde ortak sembol ve ifadelerle zenginleştirilmiş uzun manzum hikâyeleridir.
DESTAN TÜRLERİ
Destanlar “doğal destanlar” ve “yapma (yapay) destanlar”olmak üzere ikiye ayrılır.
a. Doğal (sözlü) Destanlar: Toplumun ortak malı olan ve birtakım olaylar sonucu kendiliğinden oluşan destanlardır. Doğal destanların söyleyeni belli değildir. Bu destanlar yazının henüz bulunmadığı ve yaygınlaşmadığı bir kültürde doğup kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktarıldıktan sonra yazıya geçirilmiştir.
Doğal destanların oluşma safhaları şu şekilde gerçekleşir: Bütün toplumu derinden etkileyen, doğal
afet, savaş, toplumca sevilen bir kişinin ölümü gibi olaylar halk tarafından yıllarca ortak hafızada
tutulur. Ozanlar ve şamanlar tarafından olay hakkında destanın çekirdeğini oluşturan manzum parçalar üretilir. Bundan sonraki devre gelişme devresidir. Artık çekirdekteki olay yan olaylarla geliştirilir, başka şahısların özellikleri, zaferleri ana kahramana eklenerek destan bir hayli uzatılır. Son safhada ise şair veya aydın biri tarafından destan tespit edilip yazıya geçirilir.
Dünya Edebiyatındaki Doğal Destanlar
Yunan Edebiyatı: İlyada ve Odysseia (Homeros), Yunanlıların Troya savaşına gidiş ve savaştan dönüşlerini anlatır.
İran Edebiyatı: Şehname (Firdevsi), İran-Turan mücadelelerini, İran’ın ulusal kahramanı Rüstem’in
yiğitliklerini ve Büyük İskender’in İran’ı işgalini anlatır.
Fin Edebiyatı: Kalevala doğaya karşı savaşan Finlilerin erdemlerini, bilgeliklerini anlatır.
Hint Edebiyatı: Mahabharata, Krişna ve Arcuna’nın kahramanlıklarını; Ramayana, Ayadhya prensi
Rama’nın yaşamını anlatır.
Alman Edebiyatı: Nibelungen, 5. yüzyılın ilk yarısındaki Hun-Germen savaşlarını anlatır.
İngiliz Edebiyatı: Beowulf, Yiğit Beowulf ve arkadaşlarının bir canavarla mücadelesini anlatır.
Rus Edebiyatı: İgor, 12. yüzyılda Kıpçak Türkleriyle Rusların yaptıkları savaşları anlatır.
İspanyol Edebiyatı: La Cid, İspanyolların ulusal kahramanı Rodrigo’nun 11. yüzyılda Araplarla mücadelesini anlatır.
Fransız Edebiyatı: Chansen de Röland, Charlemagne döneminde Müslümanlarla yapılan savaşları
anlatır.
b. Yapma (Edebî) Destanlar: Bir şairin toplumu etkileyen herhangi bir olayı doğal destanlara benzeterek söylemesi sonucu oluşan destanlardır. Bu destanlar belirli bir yazar tarafından eski örneklere uygun olarak ve okunmak üzere kaleme alınmış destanlardır.
• Batı Edebiyatı
Latin Edebiyatı: Aeneis (Vergilius)
İngiliz Edebiyatı: Kaybolmuş Cennet (J. Milton)
İtalyan Edebiyatı: Kurtarılmış Kudüs (T. Tasso), İlahi Komedya (Dante), Çılgın Orlando (Ariosto)
• Türk Edebiyatı
Kuvay-ı Milliye Destanı (Nazım Hikmet)
Üç Şehitler Destanı-Çakırın Destanı- 19 Mayıs Destanı (Fazıl Hüsnü Dağlarca)
Çanakkale Şehitlerine ( Mehmet Akif Ersoy)
Genç Osman Destanı : KAYIKÇI KUL MUSTAFA
Cumhuriyet Destanı, Birlik Destanı Aşık Veysel
Yorum Gönder